Yke Fokkes Groen

Familie Groen

Rond ca. 1735 werd Yke Fokkes geboren in de streek "Het Meer" nabij Heerenveen. Tot op heden is er geen nadere informatie over zijn ouders en zijn geboortedatum en -plaats bekend. Yke Fokkes werkte in de streek en omgeving als meestertimmerman en meester molenmaker.

In de Leeuwarder Courant van 16-02-1788 biedt hij een schroef watermolen te koop aan:

In de Leeuwarder courant 26-06-1798 komen we zijn naam ook tegen bij de verkoop van een watermolen :

In de Leeuwarder Courant van 20 december 1800 komen we zijn naam tegen bij een publieke verkoping van een partij eiken balken en planken:

Yke Fokkes trouwt op 19 september 1762 te Oudeschoot met Geesjen Egberts, geboren te Oudeschoot.

Geesjen Egberts staat in de speciecohiers aangeduid als een vrijster wonende te Oudeschoot als Yke Fokkes een huwelijk met haar aangaat. In 1762 wordt zij in geschreven in de speciecohiers onder vermelding van de afbraak van 1/2 (een halve) schoorsteen. Dit in verband met de belasting die per schoorsteen betaald moest worden.

In de speciecohiers wordt hun gezamenlijke huishouding gerekend als twee halve huishoudens aangezien zij minder dan 600 caroliguldens bezaten. Geesjen Egberts is waarschijnlijk in 1765 overleden te Oudeschoot.
Uit dit huwelijk wordt één kind geboren:

Fokke Ykes, gedoopt 08 januari 1764 te Oudeschoot.

Yke Fokkes trouwt op 18 november 1770 te Oudeschoot met Trientje Hendriks Bakker, geboren te Oldeholtpade.

Trientje Hendriks is voor 1811 overleden te Oudeschoot, uit dit tweede huwelijk worden de volgende vijf kinderen geboren:

Hendrik Ykes, geboren 15 november 1772 te Oudeschoot.
Pythje Ykes, geboren 17 juni 1775 te Oudeschoot, waarschijnlijk overleden vóór 1811.
Harmen Ykes, geboren 17 februari 1778 te Oudeschoot.
Anne Ykes, geboren 12 april 1781 te Oudeschoot, waarschijnlijk overleden vóór 1811.
Jan Ykes, geboren 21 maart 1784 te Oudeschoot, waarschijnlijk overleden vóór 1811.

Bij keizerlijk decreet van 18 augustus 1811 werd iedereen in Nederland bevolen binnen een jaar een geslachtsnaam aan te nemen. Velen namen dit bevel niet ernstig op en kozen namen die hun nageslacht later dikwijls in grote verlegenheid hebben gebracht. Anderen gaven er in het geheel geen gehoor aan. Yke Fokkes was blijkbaar een plichtsgetrouw Nederlander, want in het register van naamsaanmening van de Marie Knijpe in Friesland is te lezen dat Yke Fokkes op 10 december 1811 de familienaam GROEN aanneemt als familienaam. (klik op familienaam Groen om de akte van naamsaanneming te zien).

Opmerkelijk is dat zijn oudste zoon Fokke die rond 1775 naar Hellevoetsluis vertrekt, bij zijn huwelijk met Pieternella van Es in 1797 al de achternaam Groen gebruikt. Mogelijk heeft Yke Fokkes uit piëteit aan zijn overleden eerste zoon de familienaam Groen aangenomen, maar het is ook mogelijk dat in de volksmond de achternaam Groen al voor 1797 werd gebruikt in de familie.

Op 12 december 1814 wordt in het huis van Yke Fokkes Groen (Oudeschoot No 44.) door notaris Pieter Bootsman in aanwezigheid van getuigen (Andries Lammerts Driest, Jan Koerts Herder, Andries Jans Siesinga en Hans Hendriks Woudstra) zijn testament opgemaakt. Yke Fokkes laat in het testament vastleggen dat hij zijn zonen Hendrik Ykes Groen en Harmen Ykes Groen als erfgenamen benoemt alsmede de twee kinderen van zijn overleden zoon Fokke Ykes Groen die in Hellevoetsluis wonen. Het erfdeel van de twee kleinkinderen wordt bepaald op 60 caroli gulden die een (1) jaar na zijn overlijden in 'klinkende' munt betaald moeten worden. Zijn woning laat hij na aan zijn zoon Harmen Ykes Groen en zijn vrouw Sjuttje Binnes voor een bedrag van tweehonderd en vijftig caroli gulden waarvan de helft door Harmen Ykes Groen moet worden betaald aan zijn broer Hendrik Ykes Groen een kwart jaar na het overlijden van Yke Fokkes.
Uit het testament blijkt verder dat Yke Fokkes een zeer zwakke lichamelijke gesteldheid had maar aan zijn geheugen en oordelingsvermogen werd door de notaris en getuigen niet getwijfeld gezien de onderbouwing en redenaties die zij met Yke Fokkes hadden alvorens het testament werd opgesteld.

Klik hier voor de volledige tekst van het testament.

transciptie van het testament:

Op heden den twaalfden december des jaars Eenduizend Agthondert en veertien compareerde voor ons Pieter Bootsman, openbaar notaris residerende op ’t Heerenveen en nagenoemde getuigen ten huize van de ondergetekende comparant en testator alwaar wij ons op zijn verzoek hadden begeven onder No 44 te Oudeschoot – met name Yke Fokkes Groen dewelke verklaarde voor, en aleer hij uit dit tijdelijke leven zou willen scheiden, zijne laatste en uiterste wille in geschrifte te willen hebben beschreven. En heeft den comparant tot zijne eenige en universele erfgename gesteld zijne zoons Hendrik Ykes Groen schutmeester op ’t Heerenveen en Harmen Ykes Groen mr. timmerman woonagtig te Oudeschoot – benevens de kinderen van Fokke Ykes Groen woonagtig te Hellevoetsluis, welke kinderen haar erfportie door den comparant wordt bepaald op de wettige nodige legitime portie bepalend op een somma van zestig carolij gulden, te betalen in klinkende munt een jaar na zijn overlijden.

Voorts begeerde den comparant en testator dat de huisinge met deszelvs stede en grond Harmen Iekes door hem wordende bewoond en gebruikt staande en gelegen te Oudeschoot No 44. aan deszelvs zoon zijnen mede erfgenaam zal worden toegekend en overgedragen voor de somma van tweehondert en vijftig carolij guldens welke penningen voor de geregte helften aan des comparants zoon Hendrik Ykes Groen door opgemelde Harmen Ykes Groen een vierendeels jaar na zijn overlijden zullen moeten worden uitbetaald in klinkende gangbare geldmunten.
Den comparant verklaarde wijdens dat die geene welke niet vredig mogte zijn met deeze zijn depositie verstoken zal zijn van dat geene het welke de wet verbiedt.
Wij bevinden den comparant na den lichame zwakte tot zijn geheugen en oordeel zeer wel hebbende gelijk bleek uit zijne gesprekken en redeneringen met ons notaris en getuigen. Deze aldus gedaan en opgegeven door den testator aan ons en nagenoemde de vier getuigen na voorlezinge en verklaarden dit alles wel verstaan te hebben en zijn laatste uitdrukkelijke wille was.

Zoo hebben wij deze gedaan en geparfeerd ten huize van den testator voorgemeld in tegenwoordigheid van Andries Lammerts Driest, arbeider, Jan Koerts Herder, huisman, Andries Jans Siesinga, koopman, Hans Hendriks Woudstra en ons notaris vertekend met zijn handmerk als verklaard niet te kunnen schrijven- zijnde dit testament onder ons notaris datum als boven getekend:

(getekend)
Dit is het handmerk van Ykes Fokkes Groen
Andries Lammerts Driest
Jan Koerts Herder
Andries Jans Siesinga
Hans Hendriks Woudstra
P. Bootsman notaris

ca. 3 weken later overlijdt Yke Fokkes Groen op 4 januari 1815 te Knijpe op 80-jarige leeftijd. In de overlijdensakte van Yke Fokkes staat genoteerd dat hij twee kinderen en twee ouderloze kindskinderen nalaat:

transciptie van de overlijdensakte:
In het jaar een duizend acht honderd en vijftien, den zesden dag der maand januarij, zijn voor ons Schout, Officier van den Burgerlijken Staat der Gemeente van De Knijpe, Provincie Vriesland, gecompareerd Roel Annes Bosma, Slager, oud vijf en vijftig jaren, en Hans Hendriks Woudstra, arbeider, oud dertig jaren, beide geburen, welke ons verklaard hebben, dat Yke Fokkes Groen, wedunaar, in leven Timmerman, wonende te Oudeschoot, nalatende twee kinderen en twee ouderloze kinds kinderen, in de ouderdom van omstreeks tachtig jaren, op den vierden dag der maand januarij des nade middags ten elf uren, in de huizinge No 44, te Oudeschoot, is overleden; en hebben de Declaranten deze Acte, na dat hun dezelve was voorgelezen, nevens ons onderteekend.

Een maand later wordt op 7 februari 1815 in het huis van Yke Fokkes Groen in aanwezigheid van de erfgenamen Hendrik Ykes Groen, Harmen Ykes Groen en de getuigen Andries Jans Siesinga, Sieds van Goinga en Wigle Sjoerds Gorter door notaris Pieter Bootsman de inboedel en inventarisstaat opgemaakt van Yke Fokkes Groen. De boedelinventaris omvat 39 artikelen en de waarde wordt bepaald op 205 caroli gulden en 16 stuivers.

Klik hier voor de volledige boedelinventaris:

transcriptie van de inventarisstaat en taxatie:

Den boedel van wijlen Yke Fokkes Groen in leven meester timmerman te Oudeschoot onder No. 44.

Wij Pieter Bootsman, openbaar notaris woonende te Heerenveen en in het slot genoemde getuigen hebben ons op heeden in den zeevenden van de maand februarij dezes jaares Eenduizend Agthondert en vijftien des namiddags ongeveer half vier … begeven in de huisinge met No. 44 genoteerd te Oudeschoot te verzoeke van Hendrik Ykes Groen sluiswagter te Heerenveen en Harmen Ykes Groen, timmerman te Oudeschoot welke als erfgenamen testamentaire dispositie van hun wijlen vader voorgemeld in dato den twaalfden december 1814 in voorengemeld huisinge No. 44 overleden welk testament onder ons notaris ressorterende. Om alzoo over te gaan tot het maken van Staat en Inventaris bij terzake bij hun wijlen vader Yke Fokkes Groen en eigendom bezeten.

En hebben wij, nadat door den heer G(?) van den Berg eerst plaatsvervangend van het vredegeregt de zegels waren geligt gehegt aan een kast staande in de voorkamer het uitzigt hebbende op de algemene weg, een aanvang met den onze inventarisatie en taxatie gemaakt in tegenwoordigheid van Sieds van Goinga commies griffier bij het vrederegt te Heerenveen en Anderies Jans Siesenga koopman te Oudeschoot als ….(?) benevens Wigle Sjoerds Gorter, deurwaarder bij het vredegeregt door den heer plaatsvervanger onder ede genomen om de goederen na innerlijke waarde te taxeren en bij weeze van ons notaris in dezer vragen.

…….. de boedelinventaris omvat 39 artikelen en wordt bepaald op 205 gulden en 16 stuivers.

En wij hebben Notaris hier na het tegenwoordig het procesverbaal van inventarisatie en taxatie finaal gesloten nader Harmen Ykes Groen mede erfgenaam en dezelves huisvrouw Sjuttje Binnes in den Huizinge No.44 door Heer eerste plaatsvervangend vrederegter aangesteld waaren als bewaarder der losse goederen

hadden afgelegd den eed dat niets van de goederen hun toevertrouwd door hen nog iemand anders hebben ontvreemd nog zien ontvreemden; en wij den de testamentaire erfgenamen en zelven niets hadden achtergehouden den boedel betrekkelijk. Zo hebben de verzoekers met de present zijnde getuigen Sieds van Goinga en Andries Jans Siesinga deze met ons Notaris en .. vertekend en gesloten ’s avonds ten half zeven uren ten dage en jare voorengemeld na duidelijke voorlezing mede ondertekening van dit procesverbaal

Hendrik Ykes Groen
Harmen Ykes Groen
Andries Jans Siesinga
Sieds van Goinga
Wigle Sjoerds Gorter
Pieter Bootsman

Geregistreerd te Heerenveen den zestiende februarij agtien honderd en vijftien … ontvangen een gulden vier stuivers de verhogingen eronder begrepen.