Monumenten

Ureterp kent weinig monumenten. Het was een arme streek en de kwaliteit van het gebouwde was doorgaans niet hoog. Verreweg de meeste huizen stammen dan ook uit de twintigste eeuw. Het aan alle kanten scheve huis (gebouwd in 1801) naast de supermarkt op de Weibuorren 60/62 met de kleine raampjes is een uitzondering en staat op de monumentenlijst. Verder is er nog een aardige gevelsteen ingemetseld naast de voordeur van het voormalig postkantoor op Weibuorren 76 (Heere Hendriks geweesen Brouwer tot Oerterp 1740):

De steen is duidelijk ouder dan het gebouw, dat daar in 1919 kwam op de plaats van het toen voor de tweede maal afgebrande café/logement. De steen zat eerder in het logement, maar de brouwerij van Heere Hendriks stond aan de Feart op de hoek van de Brouwersleane. Heere Hendriks lag vlak naast de kerk begraven onder een liggende steen. Zijn graf is na de Tweede Wereldoorlog geruimd. De steen van zijn vader ligt in de kerk.

____________

Aan de Mounestrjitte staat het stenen onderstuk van een achtkantige rietgedekte stellingkorenmolen. De plaats waar de stellingschoren hebben vastgezeten is nog te zien aan de haken op de muur. Deze "rogmolen" die eerder als "De Zwarte Bruinvis", een houtzaagmolen, aan de Zaan stond werd in 1872 gebouwd. In 1925 knapte een molenroede en werd er een motor onderin de molen geplaatst. De molenas werd in 1927 verkocht naar Aduard en is daar in de nog bestaande watermolen gezet. Het huis rechts ernaast was de molenaarswoning die later, omstreeks 1911, werd bijgebouwd. De oude molenaarswoning staat nog aan de zogenaamde "Kaltsreed".Omstreeks 1670 werd hier vlakbij, aan de huidige Postleane, een volmolen gebouwd voor het "vollen" (eigenlijk vullen; het verdichten van de stof door de vezels ervan de openingen in het weefsel te laten opvullen) van geweven wollen stoffen met stampers in bakken met onder meer urine. Door ze zo te laten vervilten werden ze dichter en dus warmer. De wol zal afkomstig zijn geweest van de schapen die op de heide werden gehouden en zal door veel mensen thuis gesponnen en geweven zijn. In 1749 was Jan Sanders timmerman en volmulder in Ureterp. De molen verdween na 1800.
____________

Het oorlogsmonument in Ureterp is opgericht ter nagedachtenis van vier slachtoffers van een schietpartij bij café Gorter op 14 april 1945:

Wie ‘t nedich of wie ‘t i fersin…?                  ('was het nodig of was het een vergissing)

Nimmen dy’t no noch utlizze kin                  (niemand die het nog kan vertellen)

Mar sy dy’t hjir fochten ha dit dien              (maar zij die hier hebben gevochten)

Foar in bettere takomst foar elkenien’.       (deden dit voor de toekomst van iedereen'.)